Σκολίωση

Η σκολίωση αποτελεί την πιο συχνή παθολογική παραμόρφωση της σπονδυλικής μας στήλης. Ακριβέστερα ορίζεται ως η παθολογική παρεκτόπιση της σπονδυλικής στήλης προς τα πλάγια, με αποτέλεσμα τον σχηματισμό κυρτωμάτων που αποκλίνουν από τον φυσιολογικό κατακόρυφο άξονα.

Η σκολίωση είναι η πιο συχνή παραμόρφωση του κορμού μας καθώς το 25 % περίπου των ανθρώπων είναι πιθανοί πάσχοντες από αυτήν. Εκδηλώνεται συχνότερα στην παιδική ή εφηβική ενώ σπανιότερες μορφές είναι η βρεφική σκολίωση και η σκολίωση των ενηλίκων. Ο γυναικείος πληθυσμός είναι αυτός που πλήττεται περισσότερο αφού στις πιο σοβαρές περιπτώσεις σκολίωσης, 8 στις 10 αφορούν νεαρά κορίτσια. Περίπου το 80 % των περιπτώσεων σκολίωσης είναι αγνώστου αιτιολογίας για αυτό και συνοψίζονται στον όρο ιδιοπαθής σκολίωση. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εξέλιξη της σκολίωσης σταματάει μετά το πέρας της σκελετικής ωρίμανσης του ανθρώπου (20- 25 ετών περίπου) και σε σπανιότερες περιπτώσεις συνεχίζεται και μετά την ηλικία αυτή. Τέλος ανάλογα με την εντόπιση της η σκολίωση αποκτά και τον αντίστοιχο χαρακτηρισμό της (θωρακική, οσφυική, μεικτή κτλ.)

Η κλινική εμφάνιση της σκολίωσης γίνεται με την παρατήρηση της χαρακτηριστικής παραμόρφωσης στην ράχη του ασθενούς. Πρέπει σε κάθε περίπτωση να γίνεται διάκριση μεταξύ της οργανικής σκολίωσης που αποτελεί μια σαφή παθολογική οντότητα της σπονδυλικής στήλης και της ανταλγικής σκολίωσης που προκαλείται από υπάρχουσα παθολογική κατάσταση στα κάτω άκρα πχ άλγος στο ισχίο, ανισοσκελία, κτλ. Σπανιότερα η παραμόρφωση συνοδεύεται από πόνο κυρίως όταν αυτή είναι αρκετά μεγάλη. Πολλές φορές μπορεί να συνυπάρχει κάποιο οικογενειακό ιστορικό σκολίωσης ή ένα ιστορικό κάποιας ανωμαλίας κατά την εγκυμοσύνη.

Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται με εκτέλεση απλών ειδικών ακτινογραφίών της θωρακικής και οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης που λαμβάνονται σε όρθια θέση. Στις ακτινογραφίες γίνεται μέτρηση των γωνιών των κυρτωμάτων και καθορισμός του είδους της σκολίωσης που σε συνδυασμό με την εξέλιξη της νόσου (που ελέγχεται με νέο ακτινολογικό έλεγχο που γίνεται μετά από 6 μήνες από τον αρχικό) καθορίζεται η εξέλιξη της πάθησης, η πρόγνωση της και προσδιορίζεται ο τρόπος αντιμετώπισής της. Τα ανωτέρω ευρήματα αξιολογούνται και με βάση τον βαθμό σκελετικής ωρίμανσης του ασθενούς ( που καθορίζεται και αυτός από ειδικά ευρήματα στις ακτινογραφίες) έτσι ώστε να υπάρχει μια πλήρης εικόνα της πάθησης. Ένας πλήρης κλινικός έλεγχος της σκολίωσης ολοκληρώνεται με έναν πλήρη νευρολογικό έλεγχο των άκρων και μια μέτρηση του μήκους των κάτω άκρων του ασθενούς.

Η αντιμετώπιση της σκολίωσης καθορίζεται με βάση το είδος, το μέγεθος και την εξέλιξη των κυρτωμάτων της σπονδυλικής στήλης. Κυρτώματα μικρού μεγέθους (μέχρι 20 μοίρες) υποχωρούν αυτόματα ή παραμένουν αμετάβλητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ασθενής υποβάλλεται σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ασκήσεων γυμναστικής, με τις οποίες γυμνάζονται οι σπονδυλικοί μύες και εκμηδενίζεται η πιθανότητα περεταίρω επιδείνωσης του κυρτώματος. Οι κλασικές ασκήσεις ενδυνάμωσης είναι οι κοιλιακοί και οι ραχιαίοι, η ανάρτηση από μονόζυγο και πιο σύνθετες όπως το τρέξιμο και η κολύμβηση. Μεγαλύτερα κυρτώματα (20- 30 μοίρες) στο τέλος της σκελετικής ωρίμανσης που παρουσιάζουν προοδευτική επιδείνωση και μετά το πέρας αυτής χρήζουν, κάποιας μορφής κηδεμόνα. Υπάρχουν αρκετά είδη κηδεμόνων και η επιλογή τους από τον θεράποντα ιατρό γίνεται μα βάση την θέση και το μέγεθος των παθολογικών κυρτωμάτων της σπονδυλικής στήλης. Ο κηδεμόνας πρέπει να φοριέται συνέχεια από τον ασθενή (σχεδόν καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας) και για μεγάλο χρονικό διάστημα και να υπάρχει συχνή επανεκτίμηση της κατάστασης με νέους ακτινολογικούς ελέγχους. Σε πολύ μεγάλα κυρτώματα (πάνω από 30 μοίρες) που συνεχίζουν να επιδεινώνοται και μετά το πέρας της σκελετικής ωρίμανσης, επιλέγεται η χειρουργική θεραπεία η οποία περιλαμβάνει αρκετές διαφορετικές μεθόδους οι οποίοι έχουν το κοινό γνώρισμα της τοποθέτησης εσωτερικού μηχανισμού ευθυγράμμισης της σπονδυλικής στήλης. Τα τελευταία χρόνια, όλο και πιο σπάνια ο ασθενής καταφεύγει στην χειρουργική θεραπεία και αυτό οφείλεται στην πρόωρη διάγνωση και στην ταχύτερη αντιμετώπιση της πάθησης.

Συνοπτικά, η σκολίωση είναι μια συχνή παθολογική κατάσταση που πλήττει κατά κύριο λόγο τις γυναίκες. Υπάρχουν όμως αρκετοί τρόποι πρόληψης ή πρόωρης αντιμετώπισης της τόσο με κατάλληλες γυμναστικές ασκήσεις όσο και με υιοθέτηση ορθών στάσεων του σώματος όπως η μη άρση μεγάλων βαρών, η αποφυγή μακρόχρονης ανάρτησης βαρέων αντικειμένων από τους ώμους όπως η γυναικεία τσάντα (ιδίως εάν αυτή αναρτάται μονίμως έκκεντρα από την μία πλευρά), η υιοθέτηση εργονομικής στάσης στο γραφείο, η αποφυγή μακρόχρονης ορθοστασίας κ.α. Έτσι μπορεί να δοθεί εύκολα λύση σε ένα συχνό πρόβλημα της εποχής μας, πριν αυτό δημιουργήσει δυσάρεστες καταστάσεις στην ζωή και την εργασία της γυναίκας.

Δημήτριος Ν. Κακλαμάνης
Χειρουργός Ορθοπαιδικός