Πώς επηρεάζεται ο Φορέας Διαχείρισης Πάρνωνα από το νέο περιβαλλοντικό Νόμο

Με αφορμή την ψήφιση του νέου περιβαλλοντικού νόμου (νόμος 4685/2020) που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 92/Β/2020) για τον  εκσυγχρονισμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και την εναρμόνισή της με το κοινοτικό δίκαιο,  που είναι πλέον σε ισχύ και θέλοντας να σταχυολογήσουμε τις βασικότερες πτυχές του νέου νόμου, επικοινωνήσαμε με εκπροσώπους του Φορέα Διαχείρισης όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού, Μαινάλου και Μονεμβασίας.

Ο Φορέας με έδρα στο Άστρος, διαχειρίζεται μεταξύ άλλων εξαιρετικά ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως βιότοπους ή οικότοπους με σπάνια ή απειλούμενα με εξαφάνιση είδη της αυτοφυούς χλωρίδας ή της άγριας πανίδας, εκτάσεις που έχουν αποφασιστική θέση στον κύκλο ζωής σπάνιων ή απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών της άγριας πανίδας και έχει πλούσια δράση στα Κέντρα περιβαλλοντικής ενημέρωσης στο Άστρος, τον Άγιο Πέτρο και την Καστάνιτσα.

Σύμφωνα με τοn νέο περιβαλλοντικό νόμο«Εκσυγχρονισμός της περιβαλλοντικής νομοθεσίας – Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου και  λοιπές διατάξεις» δημιουργείται μία νέα δομή, ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής και ρυθμίζονται θέματα διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών.

Ο κ. Αργύρης Μπόγλης, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος, MSc Αναπληρωτής Διευθυντής Συντονιστής Δράσεων του Φορέων Διαχείρισης, μας βοήθησε στο να αποσαφηνίσουμε τις νέες ρυθμίσεις του νόμου και τις αλλαγές που θα υπάρξουν τόσο στις εκτάσεις αρμοδιοτήτων, όσο και στη διαχείριση περιοχών.

Η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Νότιας Πελοποννήσου, μετά την ψήφιση του νέου περιβαλλοντικού νόμου πρέπει να διαχειρίζεται σχεδόν τις τριπλάσιες εκτάσεις, καθώς στις νέες αρμοδιότητες εντάσσεται και ο Ταΰγετος, η Ανατολική Μάνη και τα Κήθυρα με τα Αντικύθηρα, ενώ αφαιρέθηκε η αρμοδιότητα των περιοχών λίμνης Τάκα, το όρος Μαίναλο, το Αρτεμίσιο και Λύρκειο, ο Ολίγυρτος και η Λίμνη Στυμφαλία που περνούν στην αρμοδιότητα της ΜΔΠΠ Βόρειας Πελοποννήσου (επέκταση του πρώην ΦΔ Χελμού - Βουραϊκού).

Πολλές από τις  διατάξεις που εισήχθησαν με τον νέο Νόμο είναι πρωτόγνωρες και αναμένονται οι  απαραίτητες οδηγίες από τον νέο οργανισμό για τον τρόπο που πρέπει να εφαρμοστούν, μας ανέφερε μεταξύ άλλων στην συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Αργύρης Μπόγλης.

Ο νέος περιβαλλοντικός νόμος προβλέπει μεταξύ άλλων την αναθεώρηση και τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου για τις περιοχές Natura. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τις περιοχές που καλύπτει ο δικό σας Φορέας; Τι μπορεί να συμβεί εάν καταργηθεί η αυτοτέλεια του Φορέων και αν οι αρμοδιότητές τους συγκεντρώνονται στο υπουργείο Περιβάλλοντος;

Με τον Ν. 4685/2020 δεν αλλάζει το θεσμικό πλαίσιο για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, αυτό που αλλάζει είναι το σύστημα διαχείρισής τους. Σχετικά με το σύστημα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, αυτό άλλαξε με τον Ν.4519/2018, με τις διατάξεις του οποίου σχεδόν το 100% των περιοχών Natura πέρασαν υπό την αρμοδιότητα των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών - ΦΔΠΠ (από 28 ΦΔΠΠείχαν αυξηθεί στους 36 ΦΔΠΠ, με τεράστιες περιοχές αρμοδιότητας για κάθε ΦΔΠΠ.

Τώρα, με τον νέο Νόμο, τη διαχείριση αναλαμβάνει το ίδιο το υπουργείο με τη δημιουργία του ΟΦΥΚΕΠΑ (Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) και δημιουργούνται, υπό τον ΟΦΥΠΕΚΑ, 24 Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών - ΜΔΠΠ, ως καθολικοί διάδοχοι των ΦΔΠΠ. Οι ΜΔΠΠ, βάσει του Νόμου, θα λειτουργούν σε επίπεδο Τμήματος, και εντάσσονται στην ιεραρχική δομή του ΟΦΥΠΕΚΑ.

Με αυτή την αλλαγή, για το υπουργείο, αντιμετωπίζεται το ζήτημα της έλλειψης συντονισμού των Φορέων Διαχείρισης, ενώ παράλληλα εξυπηρετείται η ανάγκη της σύνδεσης του Κεντρικού Οργανισμού με τις τοπικές δομές.

Δεν μπορούμε ακόμα να γνωρίζουμε πώς θα λειτουργήσει το νέο αυτό εγχείρημα, καθώς είναι κάτι πρωτόγνωρο για εμάς, και αναμένουμε τις κατάλληλες οδηγίες και κατευθύνσεις από την διοίκηση του ΟΦΥΠΕΚΑ, για την ορθή μετάβαση στο νέο σύστημα.

Ο νέος νόμος αποδυναμώνει την προστασία που παρεχόταν έως σήμερα στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000;

Δεν θεωρούμε πως αποδυναμώνεται η προστασία των περιοχών αυτών. Η βάση για την πραγματική θεσμική προστασία τους θα είναι τα Προεδρικά Διατάγματα - ΠΔ που θα εκδοθούν για κάθε ομάδα περιοχών Natura, που έχουν οριστεί από το ΥΠΕΝ, και είναι σε διαδικασία εκπόνησης, μαζί με τις Ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες –ΕΠΜ και τα Σχέδια Διαχείρισης αυτών. Τα ΠΔ θα ορίσουν τις επιμέρους ζώνες προστασίας εντός των περιοχών Natura και θα θέσουν τους όρους και περιορισμούς για την κάθε ζώνη.

Η ανωτέρω διαδικασία δεν είναι κάτι που καθορίστηκε με τον νέο Νόμο, ήταν ήδη δρομολογημένο από το ΥΠΕΝ, καθώς το 2019 πραγματοποιήθηκε η ανάθεση εκπόνησης των ΕΠΜ, ΠΔ και Σχεδίων Διαχείρισης για τις περιοχές της χώρας του δικτύου Natura 2000, και βρίσκονται υπό υλοποίηση.

Έτσι, για κάθε περιοχή του δικτύου Natura 2000 το βασικό επιστημονικό εργαλείο θα είναι η ΕΠΜ, το βασικό διαχειριστικό εργαλείο θα είναι το σχέδιο διαχείρισης, και το βασικό κανονιστικό εργαλείο θα το ΠΔ.

Πιστεύετε ότι ο νέος Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής θα ωφελήσει του Φορείς και θα συνεισφέρει θετικά στις περιοχές που προστατεύονται ή καταργώντας την αυτοτέλεια των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών θα δημιουργηθούν προβλήματα;

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από το νέο σχήμα διοίκησης των προστατευόμενων περιοχών, και ποια προβλήματα θα δημιουργηθούν. Πολλές διατάξεις που εισήχθησαν με τον νέο Νόμο είναι πρωτόγνωρες για εμάς και αναμένουμε τις απαραίτητες οδηγίες από τον νέο οργανισμό για τον τρόπο που πρέπει να εφαρμοστούν.

Αυξάνεται η έκταση των περιοχών που εποπτεύεται και αν ναι, ποιες είναι οι νέες περιοχές; Στις νέες αυτές περιοχές υπάρχουν και ιδιόκτητες εκτάσεις και αν ναι, ποια τα ζητήματα που δημιουργούνται;

Σχετικά με την περιοχή αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης μας, αυτή είχε αυξηθεί σημαντικά (ουσιαστικά τριπλασιάστηκε) με τον Ν. 4519/2018, με τον οποίο και μετονομαστήκαμε από ΦΔ όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού, σε ΦΔ Πάρνωνα, Μουστού, Μαινάλου και Μονεμβασίας (βλ. χάρτη με την περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ ΠΜΜΜ). H υφιστάμενη χωρική αρμοδιότητα του ΦΔ καλύπτει σχεδόν όλη την Ανατολική Πελοπόννησο. Η περιοχή ευθύνης εκτείνεται εντός των ορίων 9 Δήμων και εντός 4 Περιφερειακών Ενοτήτων (Λακωνία, Αρκαδία, Αργολίδα και Κορινθία), με το μεγαλύτερο τμήμα να ανήκει στο Νομό Λακωνίας. Επιπλέον, ο ΦΔ έχει στην αρμοδιότητά του εκτός από ορεινά οικοσυστήματα (Πάρνωνας, Μαίναλο, Ολίγυρτος, Αρτεμίσιο και Λύρκειο, όρη Ανατολικής Λακωνίας), υγροτοπικά και λιμναία (Μουστός, Στυμφαλία, Τάκα, εκβολές Ευρώτα), ποτάμια (Ευρώτας), νησιωτικά (Ελαφόνησος) και θαλάσσια (Λακωνικός κόλπος και θαλάσσια ζώνη Μονεμβασίας).

Ο νέος Νόμος για την περιοχή μας, προβλέπει την ίδρυση ΜΔΠΠ Νότιας Πελοποννήσου, με έδρα το Άστρος Κυνουρίας και ένα Παράρτημα στην Σπάρτη, που στην ουσία είναι η έδρα του υφιστάμενου ΦΔ Νότιας Πελοποννήσου και Κηθύρων (νέος ΦΔ με τον Ν 4519/2018 που δεν στελεχώθηκε με προσωπικό). Στην ουσία είναι συγχώνευση μέρους των περιοχών του ΦΔ ΠΜΜΜ με περιοχές του ΦΔ Νότιας Πελοποννήσου. Αναφορικά με την έκταση των προστατευόμενων περιοχών που καλούμαστε να διαχειριστούμε, στην ουσία η περιοχή αρμοδιότητας αντισταθμίζεται, καθώς η λίμνη Τάκα, το όρος Μαίναλο, το Αρτεμίσιο και Λύρκειο, ο Ολίγυρτος και η Λίμνη Στυμφαλία περνάνε στην αρμοδιότητα της ΜΔΠΠ Βόρειας Πελοποννήσου (επέκταση του πρώην ΦΔ Χελμού Βουραϊκού), και ενσωματώνονται σε εμάς ο Ταΰγετος, η Ανατολική Μάνη και τα Κήθυρα με τα Αντικύθηρα

Προβλήματα στην διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών αρμοδιότητάς μας είχαν δημιουργηθεί ήδη από τον Ν. 4519/2018, καθώς, η περιοχή αρμοδιότητας τριπλασιάστηκε χωρίς περαιτέρω ενίσχυση σε προσωπικό ή υποδομές. Τονίζουμε ότι η  υπηρεσία μας λειτουργεί με 11 άτομα προσωπικό (με επαναλαμβανόμενες ανανεώσεις των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου από το 2011), εκ των οποίων το επιστημονικό προσωπικό περιορίζεται σετρία (3) στελέχη, συμπεριλαμβανομένου και του εκτελούντα χρέη Διευθυντή, για την κάλυψη των αναγκών διοίκησης και διαχείρισης της περιοχής αρμοδιότητας που καλύπτει σχεδόν όλη την Ανατολική Πελοπόννησο.

Με τον νέο Νόμο, υπάρχει η αναφορά στο άρθρο 43, ότι με την έκδοση της απόφασης ορισμού του ΔΣ του ΟΦΥΠΕΚΑ το πάσης φύσεως προσωπικό των ΦΔΠΠ μεταφέρεται, αυτοδικαίως, με την ίδια σχέση εργασίας (δλδ. με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου) στον ΟΦΥΠΕΚΑ και τοποθετείται στις αντίστοιχες ΜΔΠΠ.

Επίσης οι Φορείς θα πρέπει να γνωμοδοτούν για τις επιπτώσεις έργων ή δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στις προστατευόμενες περιοχές. Είναι πλέον δυνατή η αδειοδότηση ενός έργου ακόμη κι αν έχει αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, εφόσον προβλέπονται μέτρα αντιστάθμισης (νέα προσθήκη στο άρθρο 2 παρ. 1 του νομοσχεδίου).

Οι γνωμοδοτήσεις θα πραγματοποιούνται κεντρικά από τον ΟΦΥΠΕΚΑ, αλλά θεωρώ πως θα υπάρχει συμβολή της κάθε ΜΔΠΠ η οποία γνωρίζει καλύτερα την περιοχή που θα διαχειρίζεται. Η διαδικασία αδειοδότησης ενός έργου, καθώς φαίνεται, απλοποιείται με τον νέο Νόμο, κυρίως επιταχύνοντας τις διαδικασίες γνωμοδότησης (χρονικά). Ωστόσο απαιτείται πιο λεπτομερής ανάγνωση των αλλαγών που επιφέρει ο νέος νόμος ως προς την αδειοδότηση των έργων.

Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Φορέα Διαχείρισης Πάρνωνα, Μουστού, Μαινάλου και Μονεμβασίας