Τα βουνά

Ο ρόλος των βουνών είναι πολύπλευρος. Είναι πλαίσιο ζωής για ένα ποσοστό πληθυσμού που στηρίζεται στον Πρωτογενή Τομέα, αντικείμενο φυσιολατρίας, ηρεμίας, σωματικής εκτόνωσης, σπουδαστήριο άγριας ζωής και βιότοπος ανθρώπων με καλλιτεχνικές ή άλλες ανησυχίες. Είναι κυρίως μακριά απο το μεγάλο πληθυσμό, κι όμως αποτελούν κομμάτι του πραγματικού κόσμου. Τα  τοπία τους και οι εγκαταλελειμμένες περιοχές τους προβληματίζουν για τα γεωγραφικά, περιβαλλοντικά και γεωλογικά όρια του ανθρώπινου κόσμου. Προωθούν τη λιτή ζωή, την αποκοπή κάποιων ανθρώπων απο τον τεχνικό πολιτισμό, όμως ταυτόχρονα γίνονται πεδίο κατανάλωσης του ελεύθερου χρόνου πλούσιων στρωμάτων με τη συνοδεία εξεζητημένου εξοπλισμού. Τα βουνά ήταν ανέκαθεν μεγαλειώδη και πρόσφεραν μοναδικές σκηνές, σπάνια τοπία και βιότοπους τελείως διαφορετικούς απο τους ανθρώπινους. Γι αυτό και προκαλούσαν φαντασιώσεις και παίξαν σημαντικό ρόλο στη μυθοπλασία. Έτσι μέσα στον Ελληνικό χώροπαρήγαγαν ,τις Ορεστιάδες, νύμφες των βουνών, κοντά στις Ναιάδες, νύμφες των πηγών και στις Αγρονόμους, πνεύματα της άγριας φύσης. Στην αρχαία Ελλάδα η θρησκευτική χωροταξία επιφύλαξε στον Όλυμπο τη λειτουργία της έδρας των δώδεκα θεών. Το ίδιο και η παραδοσιακή αντίληψη του Θιβέτ, όρισε τα βουνά ως κατοικίες των θεών, ενώ σε άλλες περιοχές τα βουνά αναγορεύτηκαν σε ιερούς τόπους, όπως του Σινά, της Σιών Παλαιστίνης, του Φούτζι της Ιαπωνίας, του Τάι Σαν στη Κίνα και των κορυφών του Σαν Φραντζίσκο της Αριζόνας.

Πολλά και διάφορα θρησκευτικά ιδρύματα εγκαταστάθηκαν σε κορυφές ή  ‘’ απάτητα σημεία’’ των ορεινών περιοχών σε εποχές που το κράτος ήταν αδύνατο. Τη ζωή όμως των βουνών διαπότισε και η βία. Έτσι τα βουνά αποτέλεσαν πεδίο για ‘’αποκλίνουσες» απο την καθημερινότητα δραστηριότητες, πρόσφεραν προστασία σε φυγάδες κάθε λογής, έγιναν καταφύγια των πολιτικά ή κοινωνικά παράνομων. Έγιναν πεδία ελευθερίας για κατατρεγμένους απο διάφορες εξουσίες. Ο Κωστής Παλαμάς στο τραγούδι των βουνών λέγει: «Κι απο τα χαύνα πλήθη μακριά- σε χρόνια σκλαβωμένα, θαμπά κρύα,

Θρέψατε εσείς του Γένους τη Θεά, την αιθεροπλασμένη ελευθερία»

Ο Γάλλος ιστορικός Φερνάν Μπρωντέλ θα βεβαιώσει οτι η φεουδαρχία δεν μπόρεσε να συμπεριλάβει στους κρίκους της αλυσσίδας της το μεγαλύτερο τμήμα των ορεινών περιοχών. Ο ίδιος αναφέρεται στη βεντέτα, ένα μηχανισμό εκδίκησης, χαρακτηριστικός της συνοχής των ορεινών συλλογικοτήτων και ευδοκίμησε στις ορεινές περιοχές της Μεσογείου και θα αφήσει ίχνη μέχρι και στις μέρες μας. Ο Γάλλος ζωγράφος και αρχαιολάτρης Λουί Ντυπρέ σε μια πορεία μέσα απο απόκρυμνα μονοπάτια απο τα Γιάννενα προς τα Τρίκαλα εκφράζει την πεποίθηση του οτι τα περισσότερα βουνά της Ελλάδας έγιναν για να χρησιμοποιούνται ως καταφύγια απο ληστές και διωκόμενους κι ακόμα για να προστατεύσουν ένα λαό που συχνά προτίμησε τον θάναττο απο τη σκλαβιά.

Για τα βουνα της Ελλάδας έχουν γραφει πολλά απο Έλληνες ποιητές. Αναφέρω εδώ  ενδεικτικά τον Κρυστάλλη, τον Παλαμά, τον Βρεττάκο, τον Ρίτσο, τον Ελύτη, τον Σαραντάρη, τον Σπεράντζα, τον Παπαντωνίου κλπ. Βέβαια και το δημοτικό τραγόύδι εξυμνεί τα βουνά. Χαρακτηριστικός είναι ο στίχος «Καλότυχα είναι τα βουνά, ποτέ τους δεν γερνάνε». Ο Βρεττάκος αναφέρει για τον Ταύγετο « Έτσι μου στάθηκε ο Ταύγετος. Όπως ο κόρφος της μητέρας μου» Ο Ελύτης στο «‘Αξιον εστί» γράφει για τα βουνά οτι « Πάνω η μνήμη τους καίει-άκαυτη βάτος» Τέλος ο  σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής έγραψε για τον Ψηλορείτη. « Η ανάβαση στα ανω στρώματα του βουνού(Ψηλορείτη) έμοιαζε με μετάβαση απο το ελάχιστο στο Όλον. Σαν μαγική τελετή ευφρόνυσης επανασυγκόλλησης με την Αγία Μήτρα.... Τούτο το μεγάλης κοσμικής ενέργειας βουνό μας εγκαλεί. Σιωπώντας»

Προσωπικά έχω βιώσει τις Βερβενιώτικες πλαγιές, κομμάτι του Πάρνωνα, τόσο με την κτηνοτροφία (στα παιδικά και εφηβικά χρόνια) οσο και με πεζοπορίες. Είναι πετρώδεις με μεγάλες κλίσεις και απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή οταν κατακλύζονται απο ακραία καιρικά φαινόμενα (καταρρακτώδεις βροχές, χαλαζοπτώσεις) Οι βοσκότοποι είναι πανέμορφοι και θρέψανε διαχρονικά μέχρι 40000 αιγοπρόβατα.

Τα τελευταία χρόνια στα βουνά παράγεται αιολική ενέργεια η οποία βεβαίως είναι χρήσιμη, όμως  μειώνει την ομορφιά του τοπίου.

Ελπίζουμε οτι θα κυριαρχήσει το μέτρο στη συμπεριφορά μας απέναντι στα βουνά λαμβανομένου υπόψιν και της κλιματικής αλλαγής που ήρθε δυναμικά για να μείνει.Ας ακούσουμε τον Διονύσιο Σολωμό «Πάντ΄ανοιχτά, πάντ΄ αγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου» και τον Μιχάλη Κατσαρό «Μην αμελήσετε. Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασια»

         Αστρος 07/06/2023

           Ο  ΣΥΝΤΑΑΞΑΣ

ΤΥΡΟΒΟΛΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΣΥΝ/ΧΟΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ ΑΤΕ