Η ομιλία Καμπύλη στην Συνεδρίαση Δημάρχων της Επετείου της Β’ Εθνοσυνέλευσης στο Άστρος

Σας καλωσορίζω στο Άστρος, έναν τόπο που συνδέθηκε μ’ ένα από τα πλέον σημαντικά γεγονότα του Απελευθερωτικού Αγώνα, στο πολιτικό επίπεδο, τη σύγκληση της Δεύτερης Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων.

Σας υποδέχομαι στη σημερινή μας Συνεδρίαση ως οικοδεσπότης, αλλά και ως εκπρόσωπος της Επαρχίας Αγίου Πέτρου. Έτσι, η Συνεδρίαση αποκτά έναν υψηλό συμβολισμό καθώς, όλοι εμείς, βρισκόμαστε εδώ εκπροσωπώντας τις Επαρχίες στις οποίες ήταν διαιρεμένα τα απελευθερωμένα τμήματα της πατρίδας μας, όπως, και τους  πληρεξουσίους και τους παραστάτες που συμμετείχαν στην Β΄ Εθνοσυνέλευση και στη Β΄ Βουλευτική περίοδο.

Στην Επαρχία Αγίου Πέτρου υπάγονταν οι πόλεις : Άγιος Πέτρος, Καστρί, Αγιάννης, Πλάτανος, Κορακοβούνι, Μελιγού, Βέρβενα, Δολιανά και μερικοί ακόμα μικροί οικισμοί.  

Νιώθω συγκίνηση και χρέος καθώς – ας μου επιτραπεί – εκπροσωπώ τους εκλεγμένους πληρεξουσίους της Επαρχίας μας: Κωνσταντίνο Ζαφειρόπουλο – ο οποίος ήταν και παραστάτης κατά τη Β΄ Βουλευτική περίοδο – , Αναγνώστη Κοντάκη, Πάνο Σαρηγιάννη, Αναγνώστη Μανολάκη και Νικόλαο Παλλαδά και τον εκπρόσωπο των όπλων: Παναγιώτη Ζαφειρόπουλο ή Άκουρο.

Αγωνιστές, πατριώτες, που είχαν διαπρέψει στο εμπόριο, την πολιτική, τα γράμματα και τα εγκατέλειψαν όλα για ν’ αφοσιωθούν στον Αγώνα. Αφιέρωσαν στην πατρίδα τις περιουσίες τους και την ίδια τους τη ζωή.

Οι αδερφοί Ζαφειρόπουλοι, Κωνσταντίνος, Ιωάννης και Παναγιώτης, από τον Αγιάννη Κυνουρίας, ήταν πλούσιοι έμποροι που δραστηριοποιήθηκαν στην Ύδρα, τη Μασσαλία και την Κωνσταντινούπολη. Ο Κωνσταντίνος αναδείχθηκε κυρίως στον πολιτικό τομέα, ήταν και μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας, ενώ ο Παναγιώτης ήταν ο επικεφαλής των στρατιωτικών δυνάμεων της Επαρχίας Αγίου Πέτρου.

 Αναστήλωσαν το Κάστρο του Παραλίου Άστρους και έκτισαν εκεί τις κατοικίες τους. Ενώ από εκεί αντιστάθηκαν στα στρατεύματα του Ιμπραήμ κατά την επιδρομή του στην Πελοπόννησο το 1826.

Ο Ιωάννης (Αναγνωστάκης) Κοντάκης, πλούσιος έμπορος και προεστός,  καταγόταν από τον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας.

Συμμετείχε ως πληρεξούσιος της επαρχίας του Αγίου Πέτρου, σε όλες τις Εθνικές Συνελεύσεις έως και επί βασιλείας του Όθωνα και διορίστηκε Διοικητής της Περιφέρειας Κορίνθου επί Καποδίστρια. Τα απομνημονεύματά του, αποτελούν πολύτιμη πηγή για την περίοδο της Επανάστασης.

Ο Πάνος Σαρηγιάννης, με καταγωγή από τον Άγιο Ιωάννη, υπήρξε προεστός του Άστρους και του Αγίου Ιωάννη, προύχοντας της Επαρχίας Αγίου Πέτρου. Μυημένος στη Φιλική Εταιρία, ήταν από τους πρωτεργάτες της Επανάστασης στην Κυνουρία και από τους πρωταγωνιστές της Δεύτερης Εθνοσυνέλευσης.  

Το 1823 είχε ξεκινήσει με αισιόδοξα μηνύματα για τους Επαναστατημένους Έλληνες. Βρισκόμαστε ήδη, στο τρίτο έτος της Επανάστασης και στο στρατιωτικό επίπεδο είχαν σημειωθεί μεγάλες νίκες, καθοριστικές για τη συνέχιση του Αγώνα, που όπλισαν με δύναμη και θάρρος τους αγωνιστές: Νίκες στο Λεβίδι, στο Βαλτέτσι, στα Βέρβενα και τα Δολιανά, στο Χάνι της Γραβιάς, η κατάληψη των φρουρίων της Κορίνθου, του Ναυπλίου και κυρίως η κατάληψη της Τριπολιτσάς και η καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια. Παρά τις δύο μεγάλες καταστροφές που αντιμετώπισαν, τη σφαγή στη Χίο και την ολέθρια ήττα στο Πέτα, η Επανάσταση είχε πλέον σταθεροποιηθεί.

Ταυτόχρονα με τις πολεμικές νίκες δημιουργήθηκε η ανάγκη πολιτικής συγκρότησης στις περιοχές που είχαν απελευθερωθεί. Και σ’ αυτό το επίπεδο οι Έλληνες επέδειξαν ετοιμότητα και μεγάλη οργανωτική ικανότητα.

Συγκροτήθηκαν άμεσα τοπικές Διοικήσεις: Πελοποννησιακή Γερουσία, Διοίκηση Ανατολικής και Δυτικής Χέρσου Ελλάδας, το Πολίτευμα της Νήσου Κρήτης.  Το 1822 συγκλήθηκε και η Α΄ Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο, στην οποία τέθηκαν οι βάσεις για τη συγκρότηση σύγχρονου κράτους με την κατάρτιση Συντάγματος.

Παράλληλα, το φιλελληνικό κίνημα στη Δύση γινόταν ολοένα και περισσότερο ισχυρό και δυναμικό. Οι φιλέλληνες συγκέντρωναν χρήματα και είδη ανάγκης μέσω επιτροπών, οργάνωναν διάφορες δράσεις προσπαθώντας να κάνουν γνωστό το Ελληνικό ζήτημα και να μεταστρέψουν την κοινή γνώμη υπέρ των Ελλήνων. Ταυτόχρονα, πολλοί ήταν εκείνοι που ήρθαν και πολέμησαν και έδωσαν και τη ζωή τους πλάι στους αγωνιζόμενους Έλληνες.

Παρ’όλα, τα θετικά γεγονότα, η κατάσταση στις σχέσεις ανάμεσα σ’ εκείνους που είχαν στα χέρια τους, τα ηνία του Αγώνα, δεν εξελίσσονταν ομαλά.

Οι ισχυροί,  τοπικοί παράγοντες, προύχοντες, προεστοί, Φαναριώτες, μεγαλο - καπεταναίοι, ήξεραν από πολιτική και έπαιξαν από την αρχή κρίσιμο ρόλο στην Επανάσταση.

Όμως, οι στρατιωτικές νίκες και οι απελευθερώσεις εδαφών ανέδειξαν νέους ηγέτες, τους στρατιωτικούς, προερχόμενους κυρίως από τα λαϊκά στρώματα της κοινωνίας. Δημιουργήθηκαν έτσι δύο κόμματα, αντιμέτωπα το «αρχοντικόν» και το «καπετανίστικον».

Και οι δύο πλευρές, αναζητούσαν την αφορμή να συγκρουστούν με κίνδυνο την συνέχιση της ίδιας της Επανάστασης.

Ήταν μεγάλη η ανάγκη για ανασυγκρότηση και αναδιοργάνωση. Επιπλέον, είχε λήξει η θητεία της Πρώτης Κυβερνητικής περιόδου και έπρεπε να αναμορφωθεί το Προσωρινό Πολίτευμα της Επιδαύρου. Είχε έρθει ο καιρός για τη σύγκληση της Δεύτερης Εθνοσυνέλευσης.

Αρχικά είχε αρχικά επιλεγεί το Ναύπλιο για να πραγματοποιηθεί η Συνέλευση, αλλά απορρίφθηκε ως «τόπος μερικός», δηλ. κομματικός, υπό την απόλυτο επιρροή του Κολοκοτρώνη.

Έτσι, επιλέχθηκε τελικά το Άστρος ή Αγιαννίτικα Καλύβια, όπως ονομάζονταν τότε, για την Εθνοσυνέλευση, ως «τόπος του Έθνους», δηλαδή τόπος ουδέτερος, που δεν ανήκε σε κομματικές φατρίες.

Στη Συνέλευση του Άστρους συμμετείχαν 237 πληρεξούσιοι, εκλεγμένοι αντιπρόσωποι από τις τότε ελεύθερες Επαρχίες και 45 «στρατιωτικοί». Ο μεγάλος αριθμός των συμμετεχόντων αντανακλά ακριβώς, αυτήν την αντιπαλότητα μεταξύ των ομάδων και την προσπάθειά τους για επικράτηση.

Από τις αρχές Μαρτίου προσέρχονταν και κατέλυσαν στο Άστρος οι πληρεξούσιοι, και πλήθος κόσμου που τους συνόδευε, ντόπιοι, ξένοι ανταποκριτές, αλλά και περαστικοί, ενώ την τάξη και την ασφάλεια επιτηρούσε στρατιωτική δύναμη 6.000 αντρών.

Στη γειτονική Μελιγού ή Μελιγγίτικα Καλύβια, «μια τουφεκιά μακριά», κατέλυσαν οι 45 κλεφτοκαπεταναίοι, με επικεφαλής τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, και 800 εμπειροπόλεμοι στρατιώτες.

Υπολογίζεται πως γύρω στις 10 χιλιάδες άτομα τριγυρνούσαν τις μέρες εκείνες μεταξύ Άστρους και Μελιγούς. Η εικόνα πολυπολιτισμική, όπως θα λέγαμε σήμερα: φουστανέλες, βράκες νησιώτικες, τούρκικα καφτάνια, συνυπήρχαν με φράγκικα παντελόνια, ενώ ακούγονταν όλες οι τοπικές διάλεκτοι: τσακώνικα, κρητικά, ρουμελιώτικα....μαζί με ιταλικά, γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά.

Η Συνέλευση άρχισε τις εργασίες της, στις 29 Μαρτίου. Πρόεδρος ανέλαβε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης,

Αντιπρόεδρος, ο Επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος,

Αρχιγραμματέας ο Θεόδωρος Νέγρης

και Γραμματείς οι Σταμάτης Δημάκης και Γεώργιος Χαρτουλάρης.

Οι συνεδριάσεις έγιναν στην ύπαιθρο, «μέσα εις ένα περιβόλι», ή «εν μέσω υποστατικού πολυδένδρου και ευκάρπου», εδώ δίπλα μας, στον περιφραγμένο Ιερό Χώρο

ενώ η Διακήρυξη, της Εθνοσυνέλευσης υπογράφτηκε στις 18 Απριλίου «εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου».

Το έργο της Εθνοσυνέλευσης ήταν εξαιρετικά σημαντικό. Ψηφίστηκε το αναθεωρημένο Σύνταγμα, καταργήθηκαν οι περιφερειακές Διοικήσεις και ορίστηκαν ως πολιτικά σώματα της Ελληνικής Διοίκησης το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό και ανεξάρτητη η Δικαστική εξουσία.

Οι αποφάσεις που ελήφθησαν στο Άστρος, ήταν ιδιαίτερα φιλελεύθερες, δημοκρατικές και πρωτοποριακές.

Ρυθμίστηκαν θέματα στρατιωτικά, οικονομικά, διοικητικά, θρησκευτικά καθώς και θέματα ατομικών δικαιωμάτων.

Θεσμοθετήθηκε η Δημόσια εκπαίδευση, νομοθετήθηκε η προστασία των πολιτικών δικαιωμάτων, της ιδιοκτησίας, της ασφάλειας του κάθε πολίτη, καθιερώθηκε η αρχή της ελευθεροτυπίας, τέθηκαν όροι για την πολιτογράφηση αλλοεθνών.

Αποφάσισαν για την κατάργηση της δουλείας και πως «ο αγορασμένος άνθρωπος, άμα πατήσει την ελληνική γη, γίνεται ελεύθερος». Απετράπη η εκποίηση των εθνικών γαιών - κτημάτων, αποφασίστηκε, όμως, να ζητήσει η Διοίκηση δάνεια από την Αγγλία με υποθήκη τα «εθνικά κτήματα». Διακήρυξαν πως είναι αποφασισμένοι να συγκροτήσουν έθνος αυτόνομο και ανεξάρτητο.

Οι σημαντικές αποφάσεις της Συνέλευσης και οι διατάξεις του Συντάγματος θα συζητηθούν διεξοδικά στο διήμερο Συνέδριο που διοργανώνουμε στις 22 και 23 Απριλίου με συμμετοχή έγκριτων Πανεπιστημιακών και ερευνητών, νομικών και ιστορικών.  

Η ιστορία της πατρίδας μας έχει αναδείξει λαμπρές, αλλά και μελανές στιγμές. Στο Άστρος, οι Έλληνες κατάφεραν να τιθασεύουν τα πάθη τους, να παραμερίσουν τις αντιθέσεις τους και να διακηρύξουν ενωμένοι την πολιτική τους ύπαρξη και ανεξαρτησία, αποδεικνύοντας στην πολιτισμένη η Δύση, πως όταν θέλουν, ενωμένοι, μπορούν να πετύχουν.