Η επέτειος της μάχης του Προδρόμου

  Την Δευτέρα, 8 Αυγούστου 2022, στην Ιερά Μονή Προδρόμου Καστρίου Κυνουρίας, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία ο εορτασμός της επετείου της Μάχης του Προδρόμου, για πρώτη φορά ως επίσημη τοπική εορτή του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας. Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Βουλευτής Αρκαδίας κ. Γιώργος Παπαηλίου,  ο Υποστράτηγος κ. Δημήτριος Σκουφίδης, Διοικητής της 4ης Μεραρχίας Τριπόλεως, ο π. Περιφερειάρχης Πελοποννήσου κ. Πέτρος Τατούλης, ο Δήμαρχος Β. Κ. κ. Γεώργιος Καμπύλης και πολλοί επισκέπτες – προσκυνητές. Μετά την Θεία Λειτουργία τελέσθηκε στην αυλή της Μονής επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφάνων, εκφωνήθηκε ο πανηγυρικός της ημέρας από τον Στολιώτη Δικηγόρο και συγγραφέα κ. Χρίστο Κυρκιντάνο, χαιρετισμός από τον Πρόεδρο του Συλλόγου κ. Χριστόφορο Νικολάου, όλοι τραγουδήσαμε τον Εθνικό Ύμνο και τέλος προσφέρθηκαν γλυκά, αναψυκτικά και καφές.

  Η ομιλία του κ. Χρίστου Κυρκιντάνου:

   Κύριε Βουλευτή, Στρατηγέ, κύριε Δήμαρχε και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Βόρειας Κυνουρίας, Πρόεδροι Κοινοτήτων, Σεβαστοί Πατέρες, Κυρίες και Κύριοι,

   ο Σύλλογος Φίλων Τάνου και Προδρόμου Κυνουρίας με τις άοκνες και πολύχρονες ενέργειές του και με αρωγό τον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας επέτυχε να καθιερωθεί η Μάχη του Προδρόμου ως «επίσημη εορτή τοπικής σημασίας του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας» με το υπαριθμό 41/2022 Προεδρικό Διάταγμα.

Ευχαριστώ θερμά το Δημοτικό Συμβούλιο και ιδιαίτερα το Δήμαρχο Κύριο Γεώργιο Καμπύλη για την τιμή που μου έκαμαν να είμαι σήμερα ομιλητής στην εορτή αυτή.

Οφείλω χάριτες στον αείμνηστο Ιστοριοδίφη Θάνο Βαγενά, από τον Άγιο Πέτρο, ο οποίος με παρότρυνε να ασχοληθώ με την έρευνα για την άγνωστη στους πολλούς μάχη του Προδρόμου, από την εποχή που ήμουν ακόμη φοιτητής.

Βασιζόμενος στις οδηγίες του, αποφάσισα, μετά το θάνατό του να συνεχίσω την έρευνα που αυτός είχε αρχίσει, αναζητώντας στοιχεία και πληροφορίες στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και στον Τύπο (εφημερίδες και έγγραφα ) προηγουμένων ετών.

Το Μοναστήρι του Προδρόμου, παμπάλαιο μνημείο, αξιοθέατο, αξιόλογο και καταξιωμένο πολύπλευρα , έμεινε σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821 στα χέρια του επαναστατημένου λαού που το υπερασπίστηκε με πίστη, τόλμη και αυταπάρνηση.

Όταν απλώθηκε στο Μωριά η απειλή των επιδρομών  του Ιμπραήμ, οι κάτοικοι των χωριών του Καστριού, χτιστάδες, μαστόροι και τεχνίτες πολυμήχανοι, πήραν μέτρα για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας του Μοναστηριού  οχυρώνοντας το και αξιοποιώντας  τις ιδιομορφίες του εδάφους.

Το Μοναστήρι χρησιμοποιήθηκε σαν στρατιωτικό Νοσοκομείο και καταφύγιο του άμαχου και ανήμπορου πληθυσμού της περιοχής.

Το  κτίριο αποτελείται από δύο ορόφους σε σχήμα Π.    Στη μέση αφήνει μια μικρή αυλή και στο βάθος καταλήγει στο Καθολικό και στο περίφημο Σπήλαιο του Προδρόμου, τελευταίο καταφύγιο και οχυρό σε περίπτωση εισβολής.

Η πρόσβαση στο Μοναστήρι είναι δυνατή από δύο σημεία. Το ένα δυτικά της πύλης του Μοναστηριού  και το άλλο από το Ξεροκάμπι, μέσα από ένα απόκρημνο πέρασμα.

Η τεχνική οξύνοια των Καστριτών μαστόρων διάλεξε αυτά τα δύο σημεία για να κατασκευάσει προμαχώνες που θα απέκλειαν την πρόσβαση στη Μονή με τον ελάχιστο αριθμό ανδρών. Υπάρχει έγγραφο που έστειλε το Μοναστήρι στη Νομαρχία Αρκαδίας τον Αύγουστο του 1833 και αναφέρεται στις δύο αυτές οχυρώσεις.

Χαρακτηριστικό των δύο αυτών προμαχώνων που φαίνονται ακόμη και σήμερα από την Περδικόβρυση, είναι ότι δεν αφήνουν διέξοδο διαφυγής  άλλη εκτός από τον ένδοξο θάνατο.   

Στις αρχές Αυγούστου του 1826, μετά την αποτυχημένη απόπειρα κατά του κάστρου του Άστρους, που φύλαγε ο Πάνος Ζαφειρόπουλος (ο επιλεγόμενος Άκουρος) το στράτευμα του Ιμπραήμ πέρασε στον Αγιάννη και στο Ξεροκάμπι και έστρεψε τη λύσσα του γι αυτή την αποτυχία εναντίον του Μοναστηριού του Προδρόμου.

Μέσα στο Μοναστήρι είχαν κλειστεί, εκτός από τους τραυματίες και αρρώστους στρατιώτες, παιδιά, γέροντες και πολλές οικογένειες από τα γύρω χωριά.

Επίσης βρέθηκε εκεί νοσηλευόμενος τραυματίας, ένας διακεκριμένος άνθρωπος του Αγώνα, ο Αμερικανός φιλέλληνας Τζώρτζ Ζέρβις ή καπετάν «Γιώργης Ζέρβης» όπως ο ίδιος μετέτρεψε το όνομά του.

Χάρις στο σπουδαίο αυτό αγωνιστή φιλέλληνα, που είχε προκαλέσει συζήτηση στην Αμερικανική Βουλή για το Ελληνικό ζήτημα ήλθε στο φως η μάχη του Προδρόμου από τους ερευνητές , ιχνηλάτες της αγωνιστικής του πορείας, οι οποίοι οδηγήθηκαν από τις αναφορές σ’αυτόν στα απομνημονεύματα του Σπηλιάδη και του Φωτάκου.

Ο Φωτάκος γράφει σχετικά:

«Κατά δε τας ημέρας εκείνας εις το Μοναστήρι του Προδρόμου, το οποίον κείται πλησίον εις το χωρίον Καστρι, έτυχε να είναι ο Γεώργιος Σερβές νέος Αμερικανός, ο οποίος επειδή ήτο λαβωμένος επήγεν εκεί δια να γιανη.»

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της εποχής για την αποτελεσματική φύλαξη του Μοναστηριού χρειαζόταν δύναμη περίπου εκατό στρατιωτών.

Εκείνες όμως τις ημέρες έτυχε να βρίσκεται εκεί μόνο η συνήθης ολιγάριθμη φρουρά που ενισχύθηκε από τους μάχιμους κατοίκους των γύρω χωριών και όσους από τους τραυματίες μπορούσαν να κρατήσουν ντουφέκι.

Ένας Καστρίτης, ο Μαρινάκος από το χωριό Καράτουλα προτίμησε να μείνει στο Ξεροκάμπι κοντά στο κοπάδι του.

 Όταν όμως ξεχύθηκαν στο μικρό οροπέδιο τα εχθρικά λεφούσια, εξαφανίζοντας τα Καστρίτικα και Αγιοπετρίτικα καλύβια, αμπέλια, θημωνοστάσια και ότι άλλο έβρισκαν μπροστά τους, μόλις κατόρθωσε να σώσει τη ζωή του, με τη φυγή προς το μοναστήρι και έφερε το βράδυ στους αποκλεισμένους συμπατριώτες του την είδηση της καταστροφής.

Τη λεπτομέρεια αυτή διατήρησε στη μνήμη του ο μακαρίτης τώρα πια,  γέροντας Θανάσης Τσουλουχάς από το χωριό Ρούβαλη, όπως την άκουσε μικρός, όταν ήταν καλογεροπαίδι, γύρω στα χίλια οχτακόσια ενενήντα από γέροντες μοναχούς του Προδρόμου.

Οι λίγοι υπερασπιστές, εντελώς ανεπαρκείς για να κρατήσουν το ανατολικό οχυρό, αποφάσισαν να μην το χρησιμοποιήσουν και έπιασαν θέσεις στον επάνω όροφο του Μοναστηριού περιμένοντας την εχθρική έφοδο.

Το πρωί της ογδόης Αυγούστου άρχισε η επίθεση με πεντακόσιους (500) επίλεκτους στρατιώτες του Ιμπραήμ, Αρβανιτάδες και Τούρκους από την Κρήτη. Οι Έλληνες αμυνθήκανε σθεναρά από τις θέσεις τους.

Γρήγορα όμως οι εχθροί αναπτύξανε  τρομακτική πίεση και βρεθήκανε σε πλεονεκτική θέση πάνω από το μοναστήρι.

Από κει έβαλαν στόχο τα γυναικόπαιδα που είχαν κατακλύσει την αυλή, αλλά επειδή δεν είχαν τη δυνατότητα ευθείας βολής έριχναν εναντίον τους πέτρες πάνω από τις στέγες.

Μοναδικό κατόρθωμα αυτής της λυσσασμένης επίθεσης ήταν ο τραυματισμός ενός κοριτσιού.

Ωστόσο, η μάχη, πεισματώδης και άγρια φάνηκε στην κορύφωσή της ότι θα κερδηθεί από τους Τούρκους.

 Μπροστά σ΄αυτήν την απελπιστική κατάσταση οι αγωνιστές μετέφεραν τους αρρώστους και τραυματίες στον κάτω όροφο, ώστε να έχουν άνεση στη χρήση του σπαθιού και να ανταλλάξουν ακριβά τη ζωή τους με την εισβολή των Τούρκων.

  Στον κάτω όροφο – εντωμεταξύ – οι τραυματίες, άρρωστοι και γυναικόπαιδα ήταν έτοιμοι να πυροδοτήσουν την μπαρουταποθήκη.

Η απόφαση αυτή του ολοκαυτώματος, συνεπής με την ολοκληρωτική αντίληψη των Ελλήνων για τον αμυντικό πόλεμο, πανάρχαιο γνώρισμα της φυλής, που εκφράστηκε εκείνα τα χρόνια απλά με το περιλάλητο σύνθημα  «Ελευθερία ή Θάνατος»,  ώθησε τους αγανακτισμένους αγωνιστές κυριολεκτικά στον λεγόμενο ηρωισμό ύψους, και έσωσε τελικά την κατάσταση.

Διπλά θωρακισμένο το Μοναστήρι, με τους γρανίτινους βράχους γύρω του και το απροσμάχητο σθένος των υπερασπιστών του, άντεξε στην ορμή της εχθρικής δύναμης η οποία άρχισε να λυγίζει.

Η μάχη τελείωσε με την πλήρη υποχώρηση των εχθρών.

Ο απολογισμός της ήταν πέντε Τούρκοι νεκροί και πάρα πολλοί τραυματίες.

Από την Ελληνική πλευρά κανένας νεκρός και μόνη τραυματίας η μικρή Καστρίτισα.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας, οι Τούρκοι κατέβηκαν από το Ξεροκάμπι και στρατοπέδευσαν απέναντι από το Μοναστήρι κοντά στο χωριό Κότρωνας. 

 Οι αποκλεισμένοι έβλεπαν τη νύχτα τις φωτιές από τα τσιμπούκια τους και περίμεναν νέα επίθεση την αυγή, από τα δυτικά.

Με το ξημέρωμα  όμως οι Τούρκοι, καθώς τινάχτηκε μπροστά τους ο απροσκύνητος βράχος, στεφανωμένος στην κορυφή με τις πολεμίστρες, γύρισαν τις πλάτες τους στον Πρόδρομο και επιδόθηκαν στην άγρια λεηλασία των ανυπεράσπιστων χωριών του Καστριού.

Έτσι τελείωσε η πολιορκία και η μάχη του Μοναστηριού.

Οι πολιορκημένοι ύστερα από ένα μερόνυχτο φοβερής έντασης και αγωνίας ανάσαναν επιτέλους με ανακούφιση.

Το μοναστήρι του Προδρόμου με μια μακραίωνη παράδοση πίσω του είχε δώσει πάλι άξια την παρουσία του μέσα στον εθνικό χώρο της Ρωμιοσύνης.

Η είδηση της σωτηρίας των αρρώστων και του άμαχου πληθυσμού, που ήσαν αποκλεισμένοι στον Πρόδρομο, διαδόθηκε αστραπιαία και έγινε δεκτή με συγκίνηση από τους Μωραίτες.

Η «Γενική Εφημερίς της Ελλάδος»  (αρ. 83, Σάββατο 14/8/1826) υπό τον τίτλο  «Εσωτερικά – Εγχώριοι ειδήσεις εκ Ναυπλίου» αναφέρεται αναλυτικά στο γεγονός αυτό.

Οι ηρωικοί υπερασπιστές και σωτήρες τόσων αμάχων και αδυνάτων, περνώντας τα χρόνια ξεχάστηκαν από τις νεώτερες γενιές των Αρκάδων.

Από τα στοιχεία που μπορέσαμε να βρούμε γι αυτούς σε παλαιά έγγραφα αναφέρονται μόνο τέσσερα ονόματα μοναχών – μελών της μόνιμης φρουράς του Μοναστηριού που πήραν μέρος στη μάχη.

Κυπριανός Μαζαράκος

Παίσιος Ευαγγέλλης

Συμαιών Κουτσούκος

Χρύσανθος Χριστοφίλου.

Οι τρεις τελευταίοι ανήκουν αντίστοιχα στις οικογένειες Ευαγγέλου,  Κουτσούκου  και Χριστοφίλη από την Περδικόβρυση.

Έρημα σήμερα τα Καστριτοχώρια ….

Από τον παλιό πληθυσμό άλλους κατάπιε η Αθήνα και άλλους αλέθουν τα σαγόνια της ξενιτειάς.

Μόνο ο βράχος του Προδρόμου, περήφανος στην ερημιά του, αντιλαλεί ακόμα το θυμωμένο ντουφεκίδι των απροσκύνητων και τον πλανταγμένο θρύλο της λευτεριάς.

Ευχαριστώ

   Ο χαιρετισμός του Προέδρου του Συλλόγου:

     Κύριε Βουλευτή, Στρατηγέ, κ. π. Περιφερειάρχη, κ. Δήμαρχε, σεβαστοί πατέρες, κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμπατριώτες, ο Σύλλογός Φίλων Τάνου και Μονής Προδρόμου, με την συνδρομή του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη και της Περιφέρειας οργάνωσε τον πρώτο εορτασμό της επετείου της Μάχης του Προδρόμου στις 20 Αυγούστου 2017, όπου σε μια λαμπρή τελετή παρέστησαν όλες οι αρχές του τόπου και πλήθος κόσμου. Έκτοτε τελείται κάθε χρόνο λιτό μνημόσυνο των αγωνιστών με την αμέριστη συμπαράσταση του Δήμου. Πέρυσι, στα πλαίσια του εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση, πραγματοποιήθηκε περίλαμπρη εκδήλωση για τον εορτασμό της επετείου, αντάξια του ιστορικού γεγονότος, ενταγμένη βεβαίως στα προγράμματα της Ι. Μητροπόλεως, της Περιφέρειας και του Δήμου Β. Κυνουρίας.

   Οραματιστήκαμε μια Γιορτή που θα αναδεικνύει την ιστορία του τόπου μας, την ιστορία και το ρόλο που διαδραμάτισε και διαδραματίζει το αγαπημένο μας Μοναστήρι στην ευρύτερη περιοχή και που θα προβάλλει το ανεπανάληπτο κάλλος του Μοναστηριού, του Τάνου και του συνολικότερου τοπίου.

   Μετά από πρόταση – αίτημα του Συλλόγου μας, ο Δήμαρχος Βόρειας Κυνουρίας και το Δημοτικό Συμβούλιο πρόθυμα και ομόφωνα αποφάσισαν την καθιέρωση της επετείου της Μάχης του Προδρόμου στις επίσημες εορτές και επετείους του, πράγμα που επικυρώθηκε με το υπ΄αριθμ. 41/2022 Προεδρικό Διάταγμα.

   Μεγάλη η χαρά και η ικανοποίηση που διακατέχει όλα τα μέλη του Συλλόγου και εμένα προσωπικά σήμερα, που βλέπουμε να υλοποιείται με τον καλύτερο τρόπο το όραμά μας.

 Ευχαριστούμε για όλα αυτά τον Σεβασμιώτατο κ. Αλέξανδρο, την Περιφέρεια, τον Δήμαρχο κ. Γεώργιο Καμπύλη και τους Δημοτικούς Συμβούλους. Ευχαριστούμε επίσης και τον σεβαστό π. Γερμανό για την άψογη φιλοξενία σε όλες τις εκδηλώσεις μας αλλά και για την εξαιρετική και θεάρεστη διακονία του στο Μοναστήρι. Εύχομαι, κάποτε, η γιορτή αυτή να μην είναι γιορτή μάχης και σύγκρουσης αλλά συμφιλίωσης και συνεργασίας των λαών.

   Ευχαριστώ.