Η τέχνη της υφαντικής κιλιμιών σε αργαλειό μένει ζωντανή στην Τσακωνιά (pics,vid)

Στο Αρχοντικό Τσούχλου, έδρα του «Αρχείου Τσακωνιάς» συναντήσαμε την κυρία Άννα που μας ξενάγησε στο μουσείο, όπου γίνονται τα εργαστήρια δημιουργίας χαλιών.

Το Αρχείον της Τσακωνιάς, πνευματικό ίδρυμα με έδρα το Λεωνίδιο αποτελεί θεματοφύλακα της ιστορίας, της γλώσσας και της παράδοσης της Τσακωνιάς. Από το 1954 - έτος ίδρυσης του - έχει διαγράψει σημαντική προσφορά στη συγκέντρωση, τεκμηρίωση, παρουσίαση και αξιοποίηση στοιχείων.
Έκθεση χαλιών τσακώνικης υφαντικής. Εργαστήριο δημιουργίας χαλιών από τοπικές υφάντρες. H τέχνη της τσακώνικης υφαντικής απαιτεί δεξιοτεχνία και ταλέντο, αφού η διαδικασία πραγματοποιείται διά των δακτύλων και δεν χρησιμοποιείται, ως είθισται, η σαΐτα.

Ένα από τα πιο διακριτά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Τσακωνιάς είναι η τέχνη της υφαντικής. Πρόκειται για μία ενυπάρχουσα στην πολιτιστική παράδοση αλλά φθίνουσα τέχνη δημιουργίας κιλιμιών, πορτιερών, ταγαριών, διαδρόμων και άλλων.

Σύμφωνα με τις προφορικές μαρτυρίες που έχει συγκεντρώσει το Αρχείο της Τσακωνιάς, η εμπορική ανάπτυξη της υφαντικής στο Λεωνίδιο, ξεκίνησε όταν η Πολυξένη Δούνια (1841-1911) μετά από την επιστροφή της από το Αϊδίνη της Μ. Ασίας ίδρυσε την πρώτη βιοτεχνία κιλιμιών. Ενώ το 1897 ιδρύθηκε και δεύτερη βιοτεχνία παραγωγής κιλιμιών από την Μαριγώ Μερικάκη.

Η παραγωγή συνεχίστηκε και τον 20ο αιώνα από τα εργαστήρια του Παπαγεωργίου και του Μερικάκη. Ενώ η Ελένη Πήλιουρα και η Μεταξία Μανουσάκη γνωστή και ως Σκουζού είχαν εργαστήρια υφαντικής όπου μαθήτευαν νεαρές κοπέλες της περιοχής από τα Πούλιθρα, τα Μέλανα και το Λεωνίδιο.

Περιζήτητα είναι τα σχέδια Τσούχλου, Αμερικάνικο, Κληματαριά, Πλακάκι, Χεράκια, Βυζαντινό, Περαστό, Ακτίνες, Δίσκος, Πανσές (πορτιέρα).

Προσπάθειες διαφύλαξης της υφαντικής παράδοσης των κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό ξεκίνησαν στο Λεωνίδιο από το «Αρχείο της Τσακωνιάς» το 2015 με την λειτουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται έως και σήμερα στο αρχοντικό Τσούχλου.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε τα ονόματα μερικών ανθρώπων που ασχολήθηκαν επισταμένως με την τέχνη των χαλιών κυρίως στο Λεωνίδιο: Παύλος Παπαγεωργίου, Ελένη Μ. Πήλιουρα (το Φεβρουάριο του 1953 βραβεύτηκε κιλίμι της), Βγενιά Γκιουζέλη (στο ισόγειο του Γηροκομείου), ΄Αννα Τσουκάτου-Κωσταρίνη, Μαριγώ Εμμ. Στόη, Αναστασούλα Μπουρνάκη, Θωμαή Καραχάλιου, Μεταξούλα Μανουσάκη-Σκουζέ, Μεταξία Δερνίκου, Ελένη Αρκούδη, Αθηνά Σαράντη- Αραπάκου, Κούλα Χιώτη – Τουρλή, Θωμαή Γολεγού-Σουκαλού, Ευαγγελία Ι. Γεωργίτση, Αγγελική Ι. Αργύρη, Θωμαή, Ευαγγελία, Άννα, Παναγιώτα και Μεταξία Σταύρου-Γουβιώτη, Θωμαή Αρτίκη, Ματίνα Προφύρη, Μεταξία Προφύρη, Ελένη Χιώτη, Γούλα Κανάκη- Καλτσούνη και Ματίνα Κοντού.  Η Αργυρούλα Κοντολέου (γιαγιά του Παν. Ανδρούτσου-Κακαούζου) ήταν η πρώτη υφάντρια στον αργαλειό του πανιού. Την τέχνη αυτή συνέχισε η Κούλα Π. Χιώτη και η Θωμαή Φ. Βλάμη.