Ο Μάρτης: Το έθιμο, η ιστορία και οι παροιμίες

Το έθιμο

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο «Μάρτης» προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν.

Φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Καμιά φορά φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, ώστε να μην σκοντάφτει ο κατοχός του. Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές, όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους.

Ιστορία

Πήρε το όνομά του από το λατινικό όνομα του Θεού Άρη (Mars). O Μάρτης είναι ο τρίτος μήνας κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες. Κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο το έτος άρχιζε από το Μάρτιο και συνεπώς ήταν ο πρώτος μήνας.εικόνα.

Λόγω του ευμετάβλητου του καιρού, ο λαός με τις παροιμίες του τον ονομάζει

«γδάρτη, παλουκοκάφτη, πεντάγνωμο, καρβουνιάρη, διπρόσωπο».

Στην πρώτη του Μάρτη φορούν στο χέρι μια κόκκινη κλωστή, για να μη μαυρίζουν. Είναι ο μήνας των χελιδονιών και ο πρώτος της Άνοιξης. Η λαϊκή φαντασία αποδίδει την αστάθεια του καιρού στον άστατο χαρακτήρα του.

Σύμφωνα με την παράδοση ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες. Μια όμορφη και μια άσχημη. Το βράδυ κοιμάται ανάμεσά τους. Όταν γυρίζει από τη μεριά της όμορφης χαίρεται και κάνει ηλιόλουστες μέρες. Όταν γυρίζει από τη μεριά της άσχημης ,τη βλέπει και από το κακό του, χειμωνιάζει και βρέχει.

Τις τελευταίες μέρες του Μαρτίου ή τις πρώτες του Απριλίου γίνονται μπόρες που τις λένε «της γριάς οι μπόρες». Σύμφωνα με την παράδοση, έπειτα από ένα βαρύ χειμώνα, στο τέλος του Μάρτη μια γριά χαϊδεύοντας τα πρόβατά της μίλησε απαξιωτικά για το Μάρτη που έφευγε. Ο Μάρτης θύμωσε και παρακάλεσε τον Απρίλη να το δανείσει 3 ημέρες. Ο Μάρτης για να εκδικηθεί έκανε φοβερό κρύο. Η γριά κρύωνε, πλησίαζε τη φωτιά και στο τέλος κάηκε.

Αν και είναι ο πρώτος μήνας της΄Ανοιξης, είναι από τους πιο κρύους μήνες του χρόνου. Θεωρείται όμως ο καταλληλότερος για το φύτεμα δέντρων.

Παροιμίες

Άλλα λογαριάζει ο Μάρτης κι άλλα η Σαρακοστή. 
 

Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα. 
 

Αν δώσει ο Μάρτης και κακιώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει. 
 

Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα. 
 

Από Μαρτιού πουκάμισο κι από Αυγούστου κάπα. 
 

Από τον Μάρτη πουκάμισο, από τον Αύγουστο σεγκούνι (παλτό). 
 

Κάλλιο Μάρτη καρβουνιάρη, παρά Μάρτη καψαλιάρη. (Καλύτερα κρύο παρά ζέστη) 
 

Κάλλιο Μάρτη στις γωνιές, παρά Μάρτη στις αυλές. (Καλύτερα να κάνει ο Μάρτης βροχές, κρύο και να είμαστε στη γωνιά, παρά ήλιο και να είμαστε στις αυλές.) 
 

Κάποια τσουρλού, κάποια (μ)πουρδού, το Μάρτη νυχτογνέθει. 
 

Λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή; 
 

Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη χιονερέ. 
 

Μάρτη έβρεχε; Θεριστής χαιρότανε. 
 

Μάρτη φύλαγε τ’ άχερα, μη χάσεις το ζευγάρι. 
 

Μάρτη, Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη δροσερέ. 
 

Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει! 
 

Μάρτης είναι νάζια (χάδια) κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει. 
 

Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Τα παλιόβοϊδα τα γδέρνει, τα δαμάλια τα παιδεύει. 
 

Μάσε ξύλα για το Μάρτη, μην κάψεις τα παλούκια. 
 

Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα. 
 

Μήδε ο Μάρτης Καλοκαίρι, μήδ’ ο Αύγουστος Χειμώνας. 
 

Ο Μάρτης βρέχει κι ο θεριστής χαίρεται. 
 

Ο Μάρτης και η μάνα του… 
 

Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε! 
 

Ο Μάρτης πενταδείλινος και ματαπεινασμένος. 
 

Πηγή: news247, mygdalia.blogspot.gr, sansimera.gr