«Εν Καλυβίοις Μελιγούς…»

Πέμ, 07/02/2019 - 13:12
Image
Image
Image

Κάθε «επίσημο» έγγραφο που συντασσόταν στο «Γιαλό» άρχιζε με αυτή την εκφορά: «Εν Καλυβίοις Μελιγούς», στα Καλύβια της Μελιγούς. Από της συστάσεως του νέου Ελληνικού Κράτους και ιδιαίτερα από την εποχή της οργάνωσής του με θεσμούς στέρεους από την Οθωνική Αντιβασιλεία, με τον όρο αυτό προσδιοριζόταν το πεδινό τμήμα της Μελιγούς. Τούτο είναι συνέχεια προηγούμενης κατάστασης, όπως αναφέρεται στα έγγραφα περί της «εν Άστρει Β’ Εθνικής Συνελεύσεως», το αναφέρει δε και ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του. Οι Μελιγιώτες βέβαια το έλεγαν «Γιαλό», αλλά επισήμως γραφόταν «τα Καλύβια της Μελιγούς». Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο προσδιοριζόταν και ο οικισμός των κατοίκων του γειτονικού Αγιάννη στο «πεδίον του Άστρους» (Αγιαννίτικα Καλύβια και αντιστοίχως «Εν Καλυβίοις Αγίου Ιωάννου…» - όπως παραδίδεται στα μετεπαναστατικά συμβόλαια).
 

Η χρήση του όρου «Καλύβια» ατόνησε σταδιακά μέχρι που εξαφανίστηκε για τους εξής κατά την γνώμη μου λόγους: Πρώτον δεν άρεσε στους Μελιγιώτες. Δεύτερον ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα οι Μελιγιώτες έχτιζαν διώροφες κατοικίες στο Γιαλό και Τρίτον με την επανασύσταση των Κοινοτήτων περί το 1914 και την ανάγκη καθορισμού των ορίων μεταξύ τους ο «Γιαλός» στα σχετικά έγγραφα ονομάζεται «Χειμερινή κατοικία των κατοίκων της Μελιγούς» και αντιδιαστέλλεται με το «Εαρινή κατοικία των κατοίκων» αναφορικά με τον προσδιορισμό του «Χωριού». Εδώ αναφέρω ότι η Μελιγού δεν διχάστηκε. Παρέμεινε και είναι Μελιγού. Δεν συνέβη το ίδιο με τον γειτονικό Αγιάννη, όπου το μεν πεδινό του τμήμα ονομάστηκε Άστρος, το δε ορεινό Αγιάννης, με συνέπεια η ονομασία «Άστρος» και «Αστρεινός» να γίνει μήλον της έριδος μεταξύ δύο ομάδων κατοίκων της πεδιάδας του Άστρους, εκείνων που κατοικούν στην Παραλία και των άλλων που κατοικούν στα Μεσόγεια, μολονότι ο αρχικός πυρήνας και των δύο αυτών οικισμών αποτελέστηκε από Αγιαννίτες.
 

Τι ήταν τα Καλύβια και ποια χρήση πρόσφεραν;
 

Οι κατοικίες στην πεδινή Μελιγού κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και αργότερα εν πολλοίς μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα ήταν μικρά ισόγεια κτίσματα, Καλύβια, αναμίξ με ορισμένες διώροφες κατοικίες μεγάλες και ευρύχωρες. Οι κατοικίες αυτές χρησίμευαν για την προσωρινή στέγαση των Μελιγιωτών τους χειμερινούς μήνες όταν κατέβαιναν στην πεδιάδα με σκοπό κυρίως την ελαιοσυλλογή. Για την περιγραφή των Καλυβιών ανατρέχω πάλι στον Ντίνο Πενταφρόνιμο και στο blog Μελιγιώτικο Συμπόσιο:
 

«Τα καλύβια ήταν πετρόχτιστα, στενόμακρα κτίσματα με είσοδο στην μακριά πλευρά και βασικό διαχωρισμό στο εσωτερικό τους σε δύο μέρη. Είτε χωρίζονταν με πετρόχτιστο τοίχο ή με σανίδια. Στο χώρο στον οποίο παρέμεναν τα ζώα υπήρχε και ο αχυρώνας Η πόρτα εισόδου ήταν συνήθως μονόφυλλη και καθώς έμπαινες μέσα δίπλα από την πόρτα ο νοικοκύρης τοποθετούσε τα εργαλεία του με το λυχνάρι προκειμένου να το ανάβει την νύχτα αν υπήρχε κάποια ανάγκη. Στον ίδιο χώρο παρέμεναν ο σκύλος, η γάτα και οι κότες.
 

Ο χώρος όπου διέμεναν οι άνθρωποι, η «γωνιά», είχε δάπεδο από λάσπη ή ήταν στρωμένη με σανίδια. Στον τοίχο υπήρχε η εστία, χωρίς συνήθως τζάκι και καμινάδα. Η διαφυγή του καπνού γινόταν μέσα από τα αραιά κεραμίδια ή από μικρή τρύπα που άφηναν στη στέγη πάνω από την εστία.
 

Ο χώρος είχε ένα παράθυρο από την πλευρά της εισόδου και στο τοίχο απέναντι από την πόρτα υπήρχε μία τρύπα προς τα έξω και ένας υποτυπώδης νεροχύτης όπου έριχναν τα νερά από το πλύσιμο των οικιακών σκευών. Δίπλα υπήρχε το νεροβάρελο και το ξύλινο ράφι για την τοποθέτηση των καθαρών οικιακών σκευών. Στον ίδιο χώρο υπήρχε ένα μικρό χωστό στο τοίχο ντουλάπι για την τοποθέτηση μικροαντικειμένων, το σεντούκι ή ο γιούκος με τα ρούχα και τα άλλα αντικείμενα της οικογένειας.
 

Στον ίδιο χώρο υπήρχε σε υψηλό σημείο ένα ράφι μεγάλο στο οποίο τοποθετούσαν τις φραντζόλες του ψωμιού και καρφιά στον τοίχο όπου κρεμούσαν τρόφιμα και τα υπόλοιπα μικροαντικείμενα. Για το ύπνο χρησιμοποιούσαν το σάγισμα (ένα χοντρό στρώμα κατασκευασμένο από τραγόμαλλο) και μάλλινα κλινοσκεπάσματα (βελέντζες και κουβέρτες) .

Η στέγη ήταν ξύλινη κατασκευασμένη με καδρόνια από λεύκο, έλατο ή κυπαρίσσι χωρίς βέβαια νταβάνι, με κεραμίδια».
 

Και ενώ τα Καλύβια νομίζουμε ότι είναι «στοιχειά» του παρελθόντος, χρήσιμα για αναμνήσεις των γεροντότερων, ένας περίπατος στους δρόμους της Μελιγούς μας ξαφνιάζει. Ο τόπος είναι γεμάτος από Καλύβια, άλλα ζωντανά, άλλα ερείπια, όλα όμως έτοιμα να μιλήσουν και μέσα από την ιδιορρυθμία του το καθένα να διδάξουν πώς εξελίσσεται η ζωή και η κοινωνία, τουλάχιστον στον μικρό μας τόπο.
 

Φωτογράφισα μερικά και τα παρουσιάζω.
 

Παναγιώτης Δ. Γεωργάς

 

 

Προσθήκη νέου σχολίου

Plain text

  • Δεν επιτρέπονται ετικέτες HTML.
  • Αυτόματες αλλαγές γραμμών και παραγράφων.
  • Οι διευθύνσεις ιστοσελίδων και οι διευθύνσεις email μετετρέπονται σε συνδέσμους αυτόματα.
katafigio